Τις τελευταίες δύο δεκαετίες ανέκυψε, ως ερευνητικό θέμα στην ανδρική όσο και στη γυναικεία uπογονιμότητα, ο ρόλος της διατροφής. Μετά από συγκρίσεις μεταξύ γόνιμων και υπογόνιμων ανδρών, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στο διατροφικό τους προφίλ.
Πώς μπορεί λοιπόν η διατροφή να επηρεάσει την ποιότητα του σπέρματος;
Το σπέρμα, σαν ένας ζωντανός οργανισμός, αλλά και ένα από τα υγρά του σώματος που μεταφέρουν DNA, είναι πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Αλλαγές στη σύσταση ταυ σπερματικού υγρού μπορεί να έχουν σαν συνέπεια, αλλαγές στην κινητικότητα αλλά και τη ζωτικότητα των σπερματοζωαρίων.
Ποια θρεπτικά συστατικά σχετίζονται με την υπογονιμότητα στον άνδρα;
Μεγάλη καταστροφή στον αριθμό των σπερματοζωαρίων μπορεί να επιφέρουν οι ελεύθερες ρίζες, που προκαλούν βλάβες στις μεμβράνες και το γενετικό υλικό του κυττάρου. Τα κύτταρα συνήθως χρησιμοποιούν τα οντιοξειδωτικά, που τα προστατεύουν από αυτές τις αλλαγές. Σημαντικά αντιοξειδωτικά που λαμβάνονται από τη διατροφή είναι τα εξής:
- Λυκοπένιο: Το λυκοπένιο βρίσκεται σε υψηλή συγκέντρωση στο σπέρμα. Όσο πιο αυ¬ξημένη είναι η πρόσληψη λυκοπενίου από τη διατροφή, τόσο αυξάνονται τα ποσοστά του λυκοπενίου στο σπέρμα. Πλούσιες πηγές είναι η σάλτσα ντομάτας, η κέτσαπ και λιγότερο οι φρέσκιες ντομάτες.
- Βιταμίνες C και E: Βελτιώνουν την ποιότητα του σπέρματος, περιορίζοντας τη βλάβη στις μεμβράνες. Καλές πηγές βιταμίνης C είναι τα εσπεριδοειδή φρούτα και τα ωμά λαχανικά. Η βιταμίνη Ε απαντάται στις καλής ποιότητας μαργαρίνες και έλαια, στα λιπαρά ψάρια και τους ξηρούς καρπούς.
- Σελήνιο: Ισχυρό αντιοξειδωτικό που λαμβάνει μέρος σε πλήθος αλυσιδωτών αντιδράσεων, ενώ επηρεάζει τα κύτταρα του Leydig που παράγουν τεστοστερόνη στον άνδρα. Έρευνες έδειξαν ότι η χορήγηση σεληνίου σε μορφή συμπληρωμάτων, αύξησε την κινη¬τικότητα του σπέρματος, καθώς και τις πιθανότητες γονιμοποίησης στους περισσότερους άνδρες. Στη διατροφή μας, το προσλαμβάνουμε από τους ξηρούς καρπούς, το ψάρι και τα ολικής αλέσεως δημητριακά.
- Ψευδάργυρος και φυλλικό οξύ: Παίζουν ρόλο στη σύνθεση του DNA και του RNA. Ανεπάρκεια ψευδαργύρου έχει σαν κλινικό σύμπτωμα τη μειωμένη σπερματογένεση και τη μειωμένη γονιμότητα. Ο ψευδάργυρος βρίσκεται στα οστρακοειδή και το ψαχνό κρέας, ενώ το φυλλικό οξύ σε σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά και σε εμπλουτισμένα δημητριακά.
Ποιοι διατροφικοί παράγοντες μειώνουν την ποιότητα του σπέρματος.
- Παχυσαρκία: Το αυξημένο σωματικά λίπος δεσμεύει την ελεύθερη τεστοστερόνη του αίματος, ενώ πιθανώς να ευνοεί τη μετατροπή της τεστοστερόνης στη γυναικεία ορμόνη οιστρογόνο. Ελέγχετε και διατηρείτε το βάρος σας σε υγιή πλαίσια.
- Διατροφή πλούσια σε φυτοοιστρογόνα: Τα φυτοοιστρογόνα είναι φαινόλες που μιμούνται τα οιστρογόνα, που παράγονται στο γυναικείο σώμα. Οι ισοφλαβόνες είναι από το πιο καλά μελετημένα και ισχυρά φυτοοιστρογόνα και περιέχονται κυρίως στη σόγια. Έχουν ενοχοποιηθεί για υπογονιμότητα, τόσο σε ζώα, όσο και σε άνδρες και η δράση τους θεωρείται περισσότερο επιβλαβής στις περιόδους που αναπτύσσεται το ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα. Ισοφλαβόνες περιέχονται σε προϊόντα σόγιας, στο αλεύρι σόγιας, στα συμπληρώματα φυτοοιστρογόνων, στο βρεφικό γάλα σόγιας, στο λιναρόσπορο, καθώς και στα φαγητό τύπου fast food, που χρησιμοποιούν πρωτεΐνη σόγιας, σαν φτηνή πρώτη ύλη.
- Πολυχλωριομένες διφαινόλες και υδράργυρος: Αυτά είναι βαρέα μέταλλα που αποθηκεύονται σε ψάρια από μολυσμένα νερά αλλά και σε μεγάλα ψάρια. Αποφεύγετε λοιπόν ψάρια από μολυσμένα νερά, καθώς και την κατανάλωση φαγκριού, ξιφία, τόνου και καρχαρία. Περιορίστε την κατανάλωση κονσέρβας τόνου, σε 2 φορές την εβδομάδα.
- Η κατανάλωση καπνού και μαριχουάνας μειώνουν την πυκνότητα του σπέρματος, την κινητικότητα και την μορφολογία του, ενώ η περίσσεια αλκοόλ μειώνει την έκκριση τεστοστερόνης.
Συνοπτικά, η διατροφή που συνιστάται είναι μία ποικίλη διατροφή με πολλά φρέσκα φρούτα και λαχανικά, μαγειρεμένες ντομάτες, καλής ποιότητας κρέας έλαια και οστρακοειδή. Αποφεύγετε το φαγητό τύπου fast food, τα μεγάλα ψάρια, το κάπνισμα, την υπερκατανάλωση αλκοόλ αλλά και το σωματικό υπέρβαρο.
