Μετά την γνωστοποίηση του βαθμού επιθετικότητας του καρκίνου του προστάτη το επόμενο βήμα είναι ο καθορισμός της σταδιοποίησης, δηλαδή εάν και κατά πόσο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος. Από τον πιο περιορισμένο μέσα στον προστάτη, μέχρι τον πιο εκτεταμένο (μεταστατικό) καρκίνο υπάρχουν στάδια που εκφράζονται με ακρίβεια, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης αντίληψη αλλά και συνεννόηση.
Γνωρίζοντας το στάδιο του καρκίνου του προστάτη μπορούμε να κάνουμε με μεγαλύτερη ασφάλεια τις θεραπευτικές μας επιλογές. Το κλινικό στάδιο καθορίζεται με βάση την δακτυλική εξέταση του ορθού, τις βιοψίες του προστάτη και τισ ακτινογραφικές και πυρηνικές εξετάσεις (αξονικη/μαγνητική τομογραφία, σπινθηρογράφημα οστών). Η τελική παθολογοανατομική ταξινόμηση σε στάδια (παθολογοανατομικό στάδιο) γίνεται όταν ο παθολογοανατόμος εξετάσει τον προστάτη, τις σπερματοδόχες κύστεις και του λεμφαδένες (αν έγινε λεμφαδενεκτομή) που αφαιρέθηκαν κατά την διάρκεια της ριζικής προστατεκτομής.
Το σύστημα που σήμερα επικρατεί διεθνώς είναι το σύστημα ΤΝΜ.
- Το «Τ» (Tumor) μπορεί να είναι 1 μέχρι 4 όπου το ένα είναι ένας μικροσκοπικός (περιορισμένος στον προστάτη) καρκίνος και το 4 είναι εκείνος που εκτείνεται σε γειτονικούς του προστάτη ιστούς.
- Το «Ν» (Node) που σημαίνει λεμφαδένας. Μπορεί να είναι μηδέν (Ν0) όταν δεν υπάρχουν μεταστάσεις σε λεμφαδένες μέχρι Ν3 που υποδηλώνει εθεμεγέθεις μεταστάσεις σε λεμφαδένες.
- Το «Μ» (Metastasis) καταγράφεται από Μ0, χωρίς μεταστάσεις μέχρι Μ1 που σημαίνει μεταστάσεις σε απομακρυσμένους λεμφαδένες (Μ1a), στα οστά (Μ1b), σε άλλα απομακρυσμένα όργανα όπως πχ στο συκώτι, κλπ. (M1c).
Ο καθορισμός της τοπικής επέκτασης του καρκίνου του προστάτη καθορίζεται από το λατινικό γράμμα Τ (Tumor = Όγκος). Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι αν και ο καρκίνος του προστάτη έχει την τάση να επεκτείνεται μπορεί να χρειασθούν χρόνια μέχρι να περάσει από το στάδιο Τ1 στο στάδιο Τ4.
Στάδιο Τ1
Στο πρώιμο στάδιο ο καρκίνος είναι τόσο μικρός που δεν μπορεί να ανιχνευτεί με την δακτυλική εξέταση από το ορθό αλλά βρίσκεται μόνο με την διορθική βιοψία που εκτελείται λόγω του αυξημένου PSA είτε ανευρίσκεται τυχαία στην παθολογοανατομική εξέταση που διενεργείται μετά από διουρηθρική προστατεκτομή που εκτελείται λόγω αποφρακτικών συμπτωμάτων κατά την ούρηση.
Στάδιο Τ2
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ψηλαφητός κατά την δακτυλική εξέταση αλλά είναι ακόμη περιορισμένος μέσα στον προστάτη και δεν έχει διασπάσει την κάψα του.
Στάδιο Τ3
Ο καρκίνος επεκτείνεται έξω από τον προστάτη και μπορεί να έχει διηθήσει τις σπερματοδόχες κύστεις.
Στάδιο Τ4
Ο καρκίνος του προστάτη έχει επεκταθεί σε γειτονικά όργανα όπως πχ ορθό, ουροδόχο κύστη και μύες της πυέλου.