Παθολογοανατομικοί τύποι του καρκίνου ουροδόχου κύστης

Υπάρχουν 4 πρωτοπαθείς τύποι όγκων της ουροδόχου κύστης που μπορούν να ξεχωρίσουν στην βάση της εμφάνισης (μορφολογίας) των κυττάρων στο μικροσκόπιο:

• Ουροθηλιακό καρκίνωμα – Είναι ο συχνότερος τύπος, αποτελώντας στις χώρες του δυτικού κόσμου περισσότερο από το 90% όλων των όγκων της κύστης. Είναι επίσης γνωστό και σαν καρκίνωμα μεταβατικών κυττάρων γιατί προέρχεται από τα κύτταρα του μεταβατικού επιθηλίου ή ουροθηλίου, που καλύπτει σαν δέρμα το εσωτερικό τοίχωμα της ουροδόχου κύστης.
• Καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα – Αντιπροσωπεύει το 4% μόνο όλων των όγκων της κύστης και σχετίζεται συνήθως με τον χρόνιο ερεθισμό της κύστης που μπορεί να προκληθεί από την μακροχρόνια παρουσία μόνιμου καθετήρα ή λίθου στην κύστη. Επίσης έχει συσχετισθεί και με την σχιστοσωμίαση (μία τροπική παρασιτική νόσο που προκαλείται από τρηματοειδή σκουλήκια), η οποία είναι ενδημική στην Αφρική και Μέση Ανατολή. Σχεδόν όλα τα καρκινώματα από πλακώδη κύτταρα είναι διηθητικά.
• Αδενοκαρκίνωμα – Εξαιρετικά σπάνια (λιγότερο από το 1%) μορφή καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Εμφανίζεται επί εδάφους φλεγμονών και παρουσίας αδενικών στοιχείων στην ουροδόχο κύστη. Τα αδενοκαρκινώματα του θόλου της ουροδόχου κύστης οφείλονται σε εμβρυολογικά κατάλοιπα αδενικών κυττάρων που παραμένουν μετά την φυσιολογική εξαφάνιση του ουραχού – μία χορδή που συνδέει την κύστη με τον ομφαλό. Παρουσιάζεται συνήθως σε νεαρότερους ασθενείς. Σχεδόν όλα τα αδενοκαρκινώματα  είναι διηθητικά.
• Μικροκυτταρικό καρκίνωμα – Είναι εξαιρετικά σπάνιο, αντιπροσωπεύοντας λιγότερο από το 1% όλων των όγκων της κύστης.
• Άλλοι όγκοι – επιθηλιακής (καρκινοσάρκωμα, μελάνωμα, καρκινοειδείς όγκοι, κτλ) ή μη προέλευσης (φαιοχρωμοκύτωμα, πρωτοπαθές λέμφωμα κτλ).

Επιθετικότητα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης

Εάν μία βιοψία κύστεως επιβεβαιώσει την παρουσία ουροθηλιακού καρκίνου, το επόμενο βήμα είναι ο καθορισμός του βαθμού επιθετικότητας ή κακοήθειας αυτού του καρκίνου. Μ’ άλλα λόγια, εκτιμάται το πόσο γρήγορα επεκτείνεται ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης, αργά (σε χρόνια) ή γρήγορα (σε μήνες). Μελετώνται τα ληφθέντα ιστοτεμάχια στο μικροσκόπιο και συγκρίνονται μ’ εκείνα των φυσιολογικών κυττάρων της ουροδόχου κύστης. Όσο περισσότερο διαφέρει ένα καρκινικό κύτταρο από τα φυσιολογικά κύτταρα, τόσο περισσότερο κακοήθης και επιθετικός είναι ο καρκίνος και τόσο πιο γρήγορα μπορεί να εξαπλωθεί και να δώσει μεταστάσεις.

Τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να διαφέρουν στο σχήμα, το μέγεθος και στην εσωτερική μορφή (πυρήνα, πυρήνιο, κυτταρόπλασμα). Μερικά κύτταρα μπορεί να είναι επιθετικά, άλλα όμως όχι. Ο παθολογοανατόμος καθορίζει τις περιοχές που περιέχουν καρκινικά κύτταρα ελέγχοντας τις  πιο επιθετικές μορφές καρκινικών κυττάρων, που δίνουν και τον βαθμό κακοήθειας (grade).

Η περισσότερο συχνή κλίμακα κακοήθειας ουροθηλιακών καρκινικών κυττάρων είναι ο βαθμός κακοήθειας (Grade) που κυμαίνεται μεταξύ I και III, με το I να είναι η λιγότερο και το III να είναι η περισσότερο επιθετική μορφή καρκίνου.
Κύτταρα με βαθμό κακοήθειας (Grade) I θεωρούνται καλώς διαφοροποιημένα γιατί μοιάζουν περισσότερο με τα φυσιολογικά κύτταρα της κύστης και είναι λιγότερο μεταστατικά, ενώ κύτταρα με βαθμό κακοήθειας (Grade) III δίνουν συχνότερα μεταστάσεις γιατί είναι κακώς διαφοροποιημένα, έχουν χάσει τελείως τις καλοήθεις ιδιότητες των φυσιολογικών κυττάρων και είναι περισσότερο επιθετικά και διηθητικά. Τα κύτταρα με βαθμό επιθετικότητας (Grade) II παρουσιάζουν ενδιάμεσες ιδιότητες (μέτρια διαφοροποίηση, επιθετηκότητα και κακοήθεια).

Το grade έχει πολύ μεγάλη σημασία αφού σχετίζεται τόσο με το στάδιο του όγκου και με τη συχνότητα εξέλιξής του σε διηθητικό όσο και με την πρόγνωση και επιβίωση του ασθενή. Σε όγκους χαμηλής κακοήθειας (grade I) η 10ετής επιβίωση φθάνει μέχρι και 98%, σ’ αντίθεση με το 35% επιβίωσης που παρατηρείται σ’ όγκους υψηλής κακοήθειας (grade III).